Manila, Filipiny – Veronica Bebero wspomina rozpacz, jaką czuła, gdy policja przesłuchiwała ją w zamkniętym pomieszczeniu Ambasady Stanów Zjednoczonych w Manili.
Śledczy Krajowego Biura Śledczego (NBI) chcieli wiedzieć, dlaczego przy składaniu wniosku o wizę do USA użyła fałszywych dokumentów unieważniających małżeństwo.
Po jej twarzy spływają łzy, akupunkturzystka z Manili powiedziała: „To musi być koszmar, prawda?”
Bebero zwróciła się do kobiety podającej się za urzędnika sądowego o unieważnienie małżeństwa po tym, jak pandemia Covid-19 zniweczyła jej wysiłki w zakresie zwykłego procesu sądowego.
Po tym, jak ona i jej finansiści w USA zapłacili około 500 000 peso filipińskich (8862 dolarów) z tytułu opłat prawnych i administracyjnych, Bebero przekonała obietnica szybkiego unieważnienia umowy za opłatą w wysokości 210 000 peso filipińskich (3722 dolarów).
„Powiedziała, że unieważnię związek w ciągu trzech do sześciu miesięcy” – powiedział Al Jazeerze 50-letni Bebero.
Unieważnienie Bebero nigdy nie nadeszło. Jak dowiedziała się od policji, została oszukana.
„Jest ktoś, kto chce tego, czego ja chcę – miłego, spokojnego małżeństwa. Jeśli ktoś chce to dać, to ja chcę to móc oddać” – powiedziała Bebero, której związek z narzeczonym rozpadł się pod presją utraty tak dużych pieniędzy.
Nadzwyczajne wysiłki, jakie Bebero była gotowa ponieść, aby unieważnić swoje małżeństwo, odzwierciedlają status Filipin jako jedynej jurysdykcji na świecie, poza Watykanem, która nie uznaje rozwodów.
To pozostawia filipińskim parom, które chcą zerwać związek, nie pozostaje nic innego, jak tylko unieważnienie małżeństwa – co jest wyczerpującym procesem, szczególnie dla Filipińczyków dysponujących skromnymi środkami.
Na głęboko katolickich Filipinach unieważnienie trwa zwykle około dwóch lat, kosztuje około pół miliona peso i jest zwykle przyznawane tylko w skrajnych przypadkach nadużycia lub niezgodności.
Wraz z nadejściem posunięć legislacyjnych, zależność od unieważnień może wreszcie ulec zmianie.
W czerwcu, po przyjęciu przez Izbę Reprezentantów w maju, ustawa o całkowitym rozwodzie trafiła do Senatu.
Bebero i inni zwolennicy projektu ustawy postrzegają perspektywę zalegalizowanego rozwodu jako ratunek, szczególnie dla małżonków, których nie stać na kosztowne unieważnienie małżeństwa.
Jedną z głównych zwolenników ustawy o rozwodach jest kongresmenka Arlene Brosas, która twierdzi, że reforma umożliwi wyjście z „małżeństwa, które się nie powiodło i na które nie ma innego lekarstwa” – powiedziała Brosas Al Jazeerze.
„To adresowany do kobiet, które nie mają wyboru i utknęły w pułapce finansowej w rodzinach, w których panuje przemoc.
Konserwatywni senatorowie wyrazili niechęć do projektu ustawy, sugerując w zamian wprowadzenie poprawek do ustawy o unieważnieniu.
„Zamiast rozwodu, dlaczego nie przeanalizujemy, jak sprawić, by unieważnienie małżeństwa było bardziej akceptowalne, a jego procesy mniej obciążające?” Senator Jinggoy Estrada oświadczył w oświadczeniu na początku tego roku.
Kościół katolicki, który ma znaczącą władzę w kraju, w którym około 80 procent populacji identyfikuje się z tą religią, jest jednym z najbardziej zagorzałych przeciwników tej ustawy.
Ojciec Jerome Secillano, rzecznik Konferencji Biskupów Katolickich Filipin (CBCP), zapytał niedawno prawodawców, dlaczego „nawołują do rozwodu”, skoro mogą zmienić istniejące prawo.
Secillano oskarżył „pozbawionych skrupułów prawników” za pobieranie nadmiernych opłat za unieważnienie małżeństwa, czyniąc proces unieważniania małżeństwa „anty-ubogim”.
Aby zapobiec wygórowanym wydatkom prawnym, w ustawie rozwodowej zaproponowano górną granicę kosztów w wysokości 50 000 pesos (886 dolarów), czyli znacznie mniej niż typowy koszt unieważnienia małżeństwa.
Adwokat Minnie Lopez, prawniczka krajowej grupy kobiet Gabriela, stwierdziła, że unieważnienia są z założenia kosztowne, a ich celem jest możliwie największe utrudnienie zakończenia małżeństw.
„W sądzie jasne jest, że większość klientów jest zamożna” – Lopez powiedziała Al Jazeerze.
Lopez powiedziała, że w dążeniu do legalizacji rozwodów nie chodzi tylko o przystępność cenową, ale także o dostępność.
„Rozwód rozszerza możliwości zakończenia małżeństwa i przyspiesza ten proces. Uważa to za niezdolność gospodarczą i pilność działań” – stwierdziła Lopez.
Lopez przyznała, że przepisy proponowanego ustawodawstwa dotyczącego rozwodów stanowią część „idealnego scenariusza”, a projekty ustaw często przechodzą gruntowne zmiany, zanim staną się prawem.
Ustawa rozwodowa, jeśli zostanie przyjęta w obecnej formie, umożliwi natychmiastowe wydanie orzeczeń sądowych i umożliwi wnioskodawcom samodzielne reprezentowanie siebie w sprawach, w których prawnik nie jest konieczny, na przykład w przypadku bigamii lub gdy para jest w separacji od co najmniej pięciu lat.
Proponowana ustawa wymienia 13 podstaw rozwodu, w tym różnice nie do pogodzenia, w porównaniu z ośmioma dopuszczalnymi podstawami do unieważnienia małżeństwa.
Cici Leuenberger-Jueco z organizacji Divorce for the Philippines Now-International ostrzega, że oszuści żerują na osobach takich jak Bebero, które desperacko chcą opuścić swoje małżeństwo.
W październiku 2023 roku Sąd Najwyższy nakazał NBI zbadanie tej sprawy.
Leuenberger-Jueco stwierdziła, że bardzo niewiele kobiet zgłasza się z oskarżeniami przeciwko oszustom, ponieważ „czują się zawstydzeni”.
„Lub czasami umawiają się, jeśli połowa pieniędzy zostanie zwrócona” – Leuenberger-Jueco powiedział Al Jazeera.
Według najnowszego spisu ludności Filipińskiego Urzędu Statystycznego (PSA) zaledwie 1,9 procent Filipińczyków albo otrzymało unieważnienie związku, albo rozwiodło się, albo rozdzieliło się – przy czym w tym ostatnim przypadku uczestniczyli także ci, którzy pobrali się za granicą.
Dane ze spisu powszechnego z czerwca wykazały również, że zaledwie 51 procent kobiet było aktywnych zawodowo w porównaniu z 75 procentami mężczyzn, co oznacza, że połowa filipińskich kobiet jest zależna od dochodów współmałżonka lub rodziny.
Sarah Abella, która kieruje biurem skarg dotyczących przemocy wobec kobiet w Marikina City, twierdzi, że codziennie odbiera telefony od nawet 10 zmartwionych żon.
Abella stwierdziła, że dla nich jakakolwiek forma separacji jest zbyt dużym obciążeniem finansowym, aby je rozważać.
„Żony nie stać na odejście, więc znosi ból każdej pięści” – Abella powiedziała Al Jazeera.
Część obserwatorów argumentuje, że zalegalizowanie rozwodów mogłoby przynieść szersze korzyści całej gospodarce.
Ella Oplas, ekspertka ds. płci i ekonomii na Uniwersytecie De La Salle, uważa, że zezwolenie na rozwód może pobudzić rozwój kraju.
Zakładając, że stłumiony popyt na rozwody jest wysoki, Oplas stwierdziła, że pary w separacji będą musiały szukać nowego zakwaterowania, co stworzy „wyższy popyt na nieruchomości”.
Oplas stwierdziła, że zezwolenie na rozwód może również skutkować „wzrostem konsumpcji w rodzinie”, ponieważ wzrost liczby gospodarstw domowych pociągnie za sobą „dwa zestawy artykułów spożywczych i wydatków”.
Ponieważ jednak wiele kobiet pozostaje zależnych finansowo od swoich małżonków, Oplas stwierdziła, że kraj powinien spodziewać się wyzwań przejściowych.
PSA odnotowało wskaźnik ubóstwa wśród kobiet na poziomie 18,4% w 2021 r., w porównaniu z 16,6% w 2018 r.
Agencja statystyczna ustaliła, że kobiety są trzecią najbardziej słabą ekonomicznie częścią społeczeństwa, po mieszkańcach obszarów wiejskich i dzieciach.
Oplas stwierdziła, że chociaż popiera legalizację rozwodów, rząd musi również zrobić więcej, aby wesprzeć kobiety poszukujące niezależności finansowej.
Zdaniem Bebero pomysł oszczędzania na kolejny wniosek o stwierdzenie nieważności wynagrodzenia akupunkturzysty wydaje się „niemożliwy”.
Ma nadzieję, że prawodawcy będą kontynuować proponowaną zmianę prawa, aby zapewnić kobietom takim jak ona nowy start.
„Każda wypłata idzie na rachunki i dwójkę moich dzieci. Nie mam planów i tak naprawdę nie wiem, dokąd zmierza moje życie. Ale idę dalej” – powiedział Bebero.
