Jenin, okupowany Zachodni Brzeg, Palestyna – Rodzina Muhammada Arrabiego, to, co z niej zostało, mieszka w sercu Starego Miasta w Dżeninie, w domu, który rodzina przekazuje mu od 185 lat.
Rodzina Arrabi liczyła 10 osób – matka, ojciec, cztery córki i czterech synów – do czasu, gdy armia izraelska odebrała życie trzem ich synom, czego kulminacją było zastrzelenie Mahometa, trzeciego brata przeznaczonego na śmierć.
Jenin, Stare Miasto i nowe
Odwiedzający Stare Miasto w Jenin zwróci uwagę na piękne domy, które były przekazywane z pokolenia na pokolenie w rodzinach i nadal są zamieszkane. Dom rodzinny Arrabi jest taki.
Ale prawie każdy dom w Jenin został w jakiś sposób uszkodzony, czy to przez kamienie, z których składają się jego ściany, czy przez ludzi, którzy w nich mieszkają.
Znane ze swojej historii oporu Jenin od dawna stanowi punkt zapalny w konflikcie izraelsko-palestyńskim.
Izraelskie wojsko często napadało na miasto i obóz dla uchodźców, co doprowadziło do ofiar śmiertelnych, obrażeń, rozległych zniszczeń infrastruktury i walk.
Pomimo piękna domu Arrabi, w jego ścianach pozostaje głęboki smutek.
Utrata braci pozostawiła trwałe rany u ich 78-letniej matki Umm Fouad i pięciorga pozostałego rodzeństwa: jej córek – Ruby, 52 lata; Suhad 51; Nour, 42; i Reem, 38–35-letni Fouad.
Mohammed był najmłodszym bratem. Po ślubie Ruby, Suhada, Noura i Fouada mieszkał z Reem i ich matką przez około sześć lat.
Umm Fouad we wszystkim polegała na Mahomecie.
Mahomet dawał swojej matce lekarstwa, załatwiał sprawy i opiekował się nią, ale teraz ona straciła „rękę i nogę”, według Fouada, który użył palestyńskiego wyrażenia, aby wyrazić stopień czyjejś zależności od drugiej.
Umm Fouad nie pogodziła się jeszcze ze śmiercią Mahometa 29 sierpnia, żyjąc w ciągłym bólu po stracie.
Jej pierwszą stratą był jednak pierworodny, również imieniem Fouad. Był dzieckiem podczas izraelskiego ataku na Dżenin podczas pierwszej Intifady, znanej jako Intifada Kamieni.
Chłopcy rzucali kamieniami w izraelskie pojazdy opancerzone i żołnierzy.
W odpowiedzi żołnierze strzelali do młodych ludzi, a w 1988 roku Fouad został postrzelony przez izraelskiego snajpera.
Rok później Umm Fouad urodziła chłopca i nadała mu imię Fouad na cześć zamordowanego starszego brata.
W 2003 roku, podczas drugiej intifady, jej 29-letni syn Rashad, palestyński członek ruchu oporu, zginął w starciu z armią izraelską w pobliżu ich domu, gdzie próbował walczyć z izraelskim czołgiem.
Rashad został ciężko ranny, a wojsko uniemożliwiało dotarcie do niego załogom medycznym aż do jego śmierci.
Trzej młodzi mężczyźni próbowali odzyskać ciało Rashada, ale armia izraelska za każdym razem otwierała ogień. Nidal Al-Kastouni, Yousef Al-Amer i Muhammad Fuqaha zginęli podczas próby.
W zeszłym miesiącu tragedia wydarzyła się ponownie, gdy Mahomet został zabity w tym samym miejscu, w którym upadł Rashad. Został postrzelony przez snajpera, gdy trzymał telefon, aby udokumentować, co izraelska armia robi w ich sąsiedztwie.
Więzień, który stał się „męczennikiem”
Mahometa łączy głęboka więź ze swoim ojcem Bassamem, którym również się opiekuje.
Jego ojciec z kolei we wszystkim polegał na Mahomecie i zawsze był u jego boku.
Muhammad ukończył szkołę średnią, ale nie mógł studiować na uniwersytecie.
Dwukrotnie aresztowany przez siły izraelskie Mahomet spędził w sumie trzy lata w więzieniu.
Do pierwszego aresztowania doszło w 2016 r., gdy miał 24 lata i został oskarżony o „podżeganie” i skazany na półtora roku więzienia. Został ponownie aresztowany w 2019 r., gdzie spędził kolejne półtora roku pod zarzutem „planowania przeprowadzenia aktu oporu”.
Kiedy przebywał w więzieniu, stan zdrowia jego ojca uległ pogorszeniu i zmarł w 2020 roku, zanim Mahomet zdążył się pożegnać.
Ta strata głęboko dotknęła Mahometa. Często rozmawiał z przyjaciółmi o skutkach emocjonalnych wynikających z niemożności pochowania ojca, opowiadał o tym, jak bardzo tęsknił za ojcem i braćmi, Fouadem i Rashadem.
Jednak po pierwszym wyjściu z więzienia w 2017 roku dostał pracę w Vamos, lokalnej restauracji z burgerami, której właścicielem jest jego siostra Noor i jej mąż Mamoun Al-Yabdawi. Kochał tę pracę i marzył o własnej restauracji.
Abu Hazim, który pracował z nim w Vamos, powiedział, że brakuje mu radości, jaką Mahomet wniósł do pracy.
Al-Yabdawi pamięta dobroć Mahometa i to, jak przemycał do zamówień ludzi odrobinę dodatkowego jedzenia.
Jego sąsiad Khaled Abu Ali, który również pracował w Vamos, powiedział, że wieczorne spotkania z młodzieżą z sąsiedztwa wydają się niepełne bez Mohammeda.
„Dwa tygodnie przed śmiercią Mahometa zaprosił ponad 30 młodych mężczyzn z sąsiedztwa na ucztę przy grillu, aby uczcić pamięć absolwentów szkoły średniej.
„Wiedząc, że ich sytuacja finansowa nie pozwala na świętowanie, chciał sprawić im radość. To była jego „Ostatnia Wieczerza”” – powiedział Abu Ali.
Wiadomość o śmierci Mahometa nie była nieoczekiwana. Nie jest niczym niezwykłym, że rodzina w Dżeninie otrzymuje takie wiadomości.
Zwłaszcza rodzina Arrabi, która w ten sam sposób straciła dwóch synów, żyje w ciągłym strachu po każdym napadzie na miasto.
Abu Ali powiedział, że rodzina lub to, co z niej zostało, zmieniło się na zawsze.
„Fouad nie jest już tą samą osobą, którą był kiedyś. Kiedyś był wesoły i pełen życia, teraz już się nie uśmiecha. Smutek go trzyma. Jeśli chodzi o jego siostrę Reem, jest ona załamana. Była niesamowicie blisko Mahometa.”
Mówi, że prawdopodobnie prawdziwym ciężarem, jaki teraz odczuwa Fouad, jest chęć zapewnienia sobie bezpieczeństwa, aby nie sprawiać matce i siostrom dalszego bólu.
Komentując stratę trzeciego brata, Fouad wspomina: „Przez 36 lat poświęcaliśmy się dla ojczyzny. Poświęcamy to, co dla nas najcenniejsze – krew naszych dzieci.”
„Nie ma pochówku bez ceremonii, nie ma żałoby bez pochówku”
Mahomet zginął 29 sierpnia podczas szturmu na Dżenin i jego obóz dla uchodźców, po 10-dniowej operacji wojskowej, która według Izraela miała na celu rozbicie komórek palestyńskich bojowników.
W nalotach siły izraelskie zabiły 22 Palestyńczyków, a ponad 30 zostało rannych.
Oblegali lokalne instytucje, w tym gminę Jenin, Obronę Cywilną i przedsiębiorstwo energetyczne; zarządził ewakuację budynków; i wysadził w powietrze dom w pobliżu meczetu Ansar w obozie.
Wojskowe buldożery zniszczyły drogi, wodociągi i kanalizację, słupy energetyczne, domy i pojazdy.
Przez cały czas ciało Mahometa leżało w kostnicy w pobliskim mieście Qabatiya, na południe od Jenin, a Fouad upierał się, że „Mahomet nie zostanie pochowany bez odpowiedniej ceremonii i nie będzie żałoby, dopóki nie zostanie pochowany”.
W Palestynie zwyczajem jest, że ludzie gromadzą się wokół pogrążonej w żałobie rodziny, aby zaoferować wsparcie, ale izraelscy snajperzy i buldożery zablokowali drogę, izolując pogrążoną w smutku rodzinę Mahometa.
Po zakończeniu nalotu Mohammed został ostatecznie pochowany w pobliżu swoich braci Fouada i Rashada oraz ich ojca, Bassama.
Pochowano także dwadzieścia jeden innych osób zabitych podczas nalotu, a w pogrzebie uczestniczyły tysiące mieszkańców prowincji Jenin.
Fouad powiedział, że w następstwie zabójstwa Mahometa dom zbudowany przez czterech młodych mężczyzn runął, a trzy z jego filarów runęły w ciągu 36 lat.
