Wojna w Sudanie wkracza w nową fazę, gdy armia sudańska i jej rywal, paramilitarne Siły Szybkiego Wsparcia (RSF), walczą o stolicę, Chartum, i ostatnie sporne państwo w rozległym zachodnim regionie Darfur.
RSF kontroluje większość Chartumu od wybuchu wojny w kwietniu 2023 r.
Oto co wiemy o dzisiejszej sytuacji:
Jak wyglądało życie w Chartumie pod rządami RSF?
Grupa zbrojna, na której czele stoi Mohamed Hamdan „Hemedti” Dagalo, splądrowała i skonfiskowała domy i magazyny w całej stolicy.
Ktokolwiek mógł uciec z Chartumu, uciekł, ale wiele innych osób musiało pozostać na łasce RSF, która poddawała kobiety przemocy seksualnej oraz losowo łapała i przetrzymywała mężczyzn przez dni lub miesiące.
Ci, którzy żyli pod rządami RSF, twierdzą, że siły paramilitarne często zabijały rodziny za odmowę wydania córek lub matek, a także domów i dobytku.
Czy armia odzyskała Chartum?
26 września armia, krytykowana również za łamanie praw człowieka i brak ochrony ludności cywilnej przed RSF, rozpoczęła zakrojoną na szeroką skalę ofensywę mającą na celu odzyskanie miasta.
Według lokalnych źródeł i reporterów na miejscu, gdy samoloty bojowe i wojska zleciały na Chartum, armia w końcu odbiła część terytorium stolicy.
Według doniesień armia zdobyła trzy mosty, w tym Halfaya, co pozwoliło jej przełamać oblężenie RSF na jej obiektach wojskowych w pobliskiej dzielnicy Kadroo.
Jak ludzie reagują na natarcie armii?
Większość ludzi wita armię jako wyzwolicieli, ciesząc się, że w ich sąsiedztwie powróciły pozory stabilności.
Jednak pomimo radości, armia tak podobno według analityków, Organizacji Narodów Zjednoczonych i lokalnych obserwatorów dokonuje doraźnych egzekucji w miarę odzyskiwania terytorium, a ich celem są osoby, które postrzega jako powiązane z RSF.
“Te [executions] są zdecydowanie zweryfikowane” – twierdzi Hamid Khalafallah, ekspert ds. Sudanu i doktorant na Uniwersytecie w Manchesterze.
Al Jazeera wysłała pisemne pytania do rzecznika sudańskich sił zbrojnych Nabila Abdullaha, prosząc go o komentarz w sprawie zarzutów.
Do czasu publikacji nie otrzymano żadnej odpowiedzi.
Czy armii uda się odzyskać cały Chartum?
To może być jego najlepszy strzał, ale bitwa jeszcze się nie skończyła.
Armia próbuje zająć stolicę w nadziei zapewnienia wpływu na przyszłe rozmowy pokojowe, powiedział Suliman Baldo, dyrektor wykonawczy zespołu doradców Sudan Transparency and Policy Tracker.
„[A situation] gdzie armia kontroluje Chartum, podniosłoby jego morale i mogłoby utwierdzić ich w przekonaniu, że poczynili wystarczające postępy militarne, aby przystąpić do negocjacji” – powiedział Al Jazeerze.
Jednak Khalafallah podkreślił, że pomimo niedawnych postępów armii nadal daleko jest do kontrolowania całego miasta.
„Nie jest jasne, jak daleko armia jest w stanie posunąć się naprzód, ale podejmuje zaciętą walkę” – powiedział.
A co z Darfurem?
RSF walczy także z armią i jej sojuszniczymi grupami zbrojnymi w el-Fasher, stolicy Północnego Darfuru.
Chociaż siły paramilitarne kontrolują cztery z pięciu państw Darfuru – Wschód, Zachód, Środkowy i Południe – mają trudności z podbiciem Północnego Darfuru, który stawia zaciekły opór.
W miarę nasilania się walk ONZ szacuje, że około 700 000 osób wewnętrznie przesiedlonych jest w Północnym Darfurze poważnie zagrożonych odniesieniem obrażeń w wyniku ataków zbrojnych lub głodu.
Według grup pomocowych RSF utrzymywało pięciomiesięczne oblężenie el-Fasher, które spowodowało niszczycielskie cierpienia wśród ludności cywilnej.
Grupy pomocowe dodały, że w el-Fasher i okolicach żyje około 2,8 miliona ludzi, którzy nie mają możliwości ucieczki.
Co więcej, zauważyli, że chłopcy przyłączali się do grup zbrojnych, aby zarobić skromne pensje, podczas gdy rodziny wydawały za mąż młode dziewczyny, aby mieć mniej gęb do wyżywienia.
Co dalej?
Zdaniem ekspertów bitwa o Chartum może przesądzić o kierunku wojny w Sudanie.
Baldo powiedział, że jego zdaniem armia próbuje odbić Chartum, a także inne duże miasta w północnym i środkowym Sudanie, aby następnie przenieść punkt ciężkości konfliktu na Darfur.
To właśnie tam RSF cieszy się wsparciem swojej „arabskiej” bazy plemiennej – nazwa ta odnosi się do społeczności pasterskich w przeciwieństwie do społeczności prowadzących siedzący tryb życia, często określanych jako „nie-Arabowie”.
Baldo dodał, że armia będzie wówczas próbowała zdestabilizować wroga.
„Myślę, że armia może nalegać na walki wewnętrzne [within the RSF] w Darfurze” – powiedział Al Jazeerze.
