Hassan Nasrallah, wieloletni przywódca Hezbollahu, zginął w masowym izraelskim ataku powietrznym na Bejrut w piątkowy wieczór – potwierdziła ta grupa z Libanu.
Armia izraelska przyznała się do zabójstwa wcześniej tego samego dnia.
Nasrallah, który osiągnął szczyt swojej popularności po wojnie z Izraelem w 2006 roku, był przez wielu postrzegany jako bohater nie tylko w Libanie, ale i poza nim. Przeciwstawienie się Izraelowi było tym, co przez lata definiowało jego i jego wspieraną przez Iran grupę Hezbollah. Ale to się zmieniło, gdy Hezbollah wysłał bojowników do Syrii, aby stłumić powstanie zagrażające rządom prezydenta Bashara al-Assada.
Nasrallaha nie postrzegano już jako przywódcy ruchu oporu, lecz przywódcę partii szyickiej walczącej o interesy Iranu, co spotkało się z krytyką wielu krajów arabskich.
Jeszcze przed zaangażowaniem Hezbollahu w wojnę w Syrii Nasrallahowi nie udało się przekonać wielu w sunnickim muzułmańskim świecie arabskim, że jego ruch nie stał za zabójstwem w 2005 roku byłego premiera Libanu Rafika Haririego. Międzynarodowy trybunał oskarżył czterech członków grupy o morderstwo, a jeden został później skazany.
Mimo to Nasrallah nadal cieszył się wsparciem swojej lojalnej bazy – głównie szyickich muzułmanów w Libanie – którzy szanowali go jako przywódcę i figuranta religijnego.
Urodzony w 1960 roku, wczesne dzieciństwo Nasrallaha we wschodnim Bejrucie jest owiane tajemnicą polityczną. Mówi się, że jest jednym z dziewięciorga rodzeństwa i od najmłodszych lat był pobożny. Często spacerował do centrum miasta w poszukiwaniu używanych książek o islamie. Sam Nasrallah opisał, jak jako dziecko spędzał wolny czas, wpatrując się z szacunkiem w portret szyickiego uczonego Musy al-Sadra – rozrywka ta zapowiadała jego przyszłe zainteresowanie polityką i społecznościami szyickimi w Libanie.
W 1974 r. Sadr założył organizację – Ruch Ubogich – która stała się ideologicznym zalążkiem znanej partii libańskiej i rywala Hezbollahu, Amala. W latach 80. Amal zdobył poparcie szyitów z klasy średniej, sfrustrowanych historyczną marginalizacją sekty w Libanie, aby wyrosnąć na potężny ruch polityczny. Oprócz przejmowania przesłania antysystemowego Amal zapewnił także stabilne dochody wielu rodzinom szyickim, rozwijając złożony system patronatu na południu Libanu.
Po wybuchu wojny domowej między chrześcijańskimi maronitami a muzułmanami w Libanie Nasrallah przyłączył się do ruchu Amala i walczył z jego milicją. Jednak w miarę postępu konfliktu Amal przyjął zdecydowanie nieprzychylne stanowisko wobec obecności bojówek palestyńskich w Libanie.
Zaniepokojony takim stanowiskiem Nasrallah odłączył się od Amala w 1982 r., wkrótce po izraelskiej inwazji na Liban, i przy wsparciu Iranu utworzył nową grupę, która później przekształciła się w Hezbollah. Do 1985 roku Hezbollah skrystalizował swój własny światopogląd w dokumencie założycielskim, który odnosił się do „uciskanych Libanu” i wymieniał najwyższego przywódcę Iranu, ajatollaha Chomeiniego, jako swojego jedynego prawdziwego przywódcę.
Przez całą wojnę domową Hezbollah i Amal ewoluowały w zaciekłym tandemie, często przepychając się między sobą o wsparcie wśród szyickich wyborców Libanu. W latach dziewięćdziesiątych, po licznych krwawych starciach i zakończeniu wojny domowej, Hezbollah w dużej mierze przebił Amala w kwestii pozycji wśród zwolenników szyitów w Libanie. Nasrallah został trzecim sekretarzem generalnym grupy w 1992 r., po tym jak jego poprzednik, Abbas al-Musawi, zginął od izraelskich rakiet.
Od początku jego kariery przemówienia Nasrallaha pomogły ugruntować jego osobowość jako mądrej, pokornej postaci, głęboko zaangażowanej w życie codziennych ludzi – przywódcy, który unikał formalnego języka arabskiego na rzecz dialektu używanego na ulicy i który podobno wolał spać każdej nocy na prostym piankowym materacu na ziemi.
W książce The Hezbollah Phenomenon: Politics and Communication uczona i współautorka Dina Matar opisuje, jak słowa Nasrallaha połączyły twierdzenia polityczne z obrazami religijnymi, tworząc przemówienia o wysokim napięciu emocjonalnym, które przekształciły Nasrallaha w „samo ucieleśnienie grupy”.
Charyzma Nasrallaha była dalekosiężna; jego elegie na temat historii ucisku na Bliskim Wschodzie uczyniły go wpływową postacią w różnych sektach i narodach. Pomógł w tym rozległy aparat medialny Hezbollahu, który wykorzystuje telewizję, wiadomości drukowane, a nawet przedstawienia teatru muzycznego do szerzenia swojego przesłania.
Kiedy Nasrallah objął stanowisko sekretarza generalnego, postawiono mu zarzuty wprowadzenia Hezbollahu w konflikt na powojennej scenie politycznej Libanu. Hezbollah przeszedł od działania poza oficjalnym zamknięciem polityki państwowej do stania się partią narodową proszącą o wsparcie każdego obywatela poprzez udział w demokratycznych wyborach.
Tej zmianie przewodniczył Nasrallah, który w 1992 r. po raz pierwszy umieścił Hezbollah na kartach do głosowania i apelował do mas w porywających przemówieniach. Jak powiedział Al Jazeerze w 2006 roku: „My, szyici i sunnici, walczymy razem przeciwko Izraelowi”, dodając, że nie obawiał się „żadnego buntu, ani między muzułmanami i chrześcijanami, ani między szyitami i sunnitami w Libanie”.
Będąc szefem Hezbollahu przez ponad 30 lat, Nasrallah był często opisywany jako najpotężniejsza postać w Libanie, mimo że nigdy osobiście nie sprawował funkcji publicznych. Jego krytycy twierdzili, że jego siła polityczna wywodzi się z broni, którą Hezbollah posiadał i której używał także przeciwko krajowym przeciwnikom. Nasrallah wielokrotnie odrzucał wezwania do rozbrojenia swojej grupy, mówiąc: „Hezbollah zrezygnowałby ze swojej broni… wystawiłby Liban przed Izraelem”.
W 2019 roku skrytykował ogólnokrajowe protesty wzywające do zaprowadzenia nowego porządku politycznego w Libanie, a członkowie Hezbollahu starli się z częścią protestujących. To zrujnowało jego wizerunek wśród wielu mieszkańców Libanu.
Jednak zwolennicy Nasrallaha nadal postrzegali go jako obrońcę praw szyickich muzułmanów, podczas gdy jego krytycy zarzucali mu okazywanie lojalności Teheranowi i jego władzy religijnej, ilekroć ich interesy stoją w sprzeczności z interesami narodu libańskiego.
Hezbollah stanął przed jednym z największych wyzwań po tym, jak w październiku 2023 r. ugrupowanie to otworzyło front przeciwko Izraelowi, aby pomóc złagodzić presję na swojego sojusznika Hamas w Gazie. Ugrupowanie poniosło straty po miesiącach walk transgranicznych i izraelskich atakach, których celem były znaczące osobistości w ruch. Ale Nasrallah pozostał wyzywający.
Chociaż Nasrallaha opisano jako „uosobienie Hezbollahu”, grupa, którą budował przez ponad trzydzieści lat, jest dobrze zorganizowana i pozostaje zdeterminowana, by w dalszym ciągu przeciwstawiać się Izraelowi.
Jest mało prawdopodobne, że Hezbollah upadnie pod ciężarem zabójstwa Nasrallaha, ale wraz z jego śmiercią ugrupowanie straciło charyzmatycznego przywódcę, którego wpływy sięgały daleko poza Liban. Grupa będzie teraz musiała wybrać nowego przywódcę, który z kolei będzie musiał zdecydować, w jakim kierunku poprowadzić Hezbollah. Cokolwiek zdecyduje grupa, będzie miało wpływ nie tylko na Hezbollah: skutki będą odczuwalne w całym Libanie i całym regionie.
